Wat is faalangst?

Faalangst is de angst om te mislukken in situaties waarin iemand wordt beoordeeld of denkt te worden beoordeeld. En die angst werkt belemmerend.

Faalangstige kinderen ontwikkelen een bepaald soort denken, zij denken vanuit een negatief zelfbeeld. De vrees om te mislukken staat centraal. Dit bepaalt hun denken. Er wordt pas over faalangst gesproken als iemand zo gegrepen is door de angst voor mislukking dat zijn presteren er ernstig onder lijdt. Het eerste dat opvalt bij faalangst is: “Er komt niet uit wat er in zit”.Faalangst is te verdelen in drie groepen:
Cognitieve faalangst (En net wist ik het allemaal nog…..) Cognitie is het leervermogen in mensen. Voor mensen met cognitieve faalangst is het moeilijk te laten zien wat zij aan kennis hebben opgedaan.Sociale faalangst (Wat zullen zij wel niet van mij denken….) Mensen met sociale faalangst vinden het moeilijk om hun mond in een groep open te doen. Het treedt op in een gesprek, in contact met anderen, een groep toespreken of gewoon bij de kassa.Motorische faalangst (Op zulke momenten ben ik als ‘verlamd’ …..) Wanneer de motoriek van je lichaam je in de steek laat, sta je stijf van de motorische faalangst. Deze angst kan bijvoorbeeld optreden bij een autorijexamen.Wat gebeurt er in het lichaam bij angst?

Angst is een reactie op gevaar. Angst levert energie en kracht. De hersenen geven een seintje aan de bijnieren om de hormonen adrenaline en noradrenaline aan te maken. Deze hormonen activeren de spieren die nodig zijn om een inspanning te leveren. Het bloed wordt naar de armen en handen, benen en voeten gestuurd. De hartslag wordt sneller omdat het bloed gaat stromen. Het zuurstofgebruik gaat omhoog, daardoor gaat de ademhaling sneller. Het bloed en de zuurstof die vooral nodig zijn voor handen, armen, voeten en benen worden onttrokken aan de keel, maag, darmen en spieren die er even niet toe doen. Je wilt vechten of vluchten! Wat belangrijk is, is dat aan de hersenen ook bloed wordt onttrokken. Ons denkvermogen blokkeert. Onze natuurlijke reactie is dat wij alleen nog willen vechten of vluchten: we willen bewegen! Toch moeten wij netjes op onze plaats blijven zitten bij een toets of examen. De spieren in armen en benen trillen van opgekropte maar ongebruikte energie, het hart bonst overbodig, er komt te veel zuurstof binnen (soms leidend tot hyperventilatie).

Gevolgen:

• Je kunt niet meer denken!!
• Nog meer angst, meer adrenaline!!
• Nog minder denken!!

Hoe kan faalangst worden herkend?

Faalangstige mensen hebben, ondanks hun overheersende negatieve verwachting, een sterke behoefte aan positieve verwachtingen van anderen. Na een volbrachte taak willen zij regelmatig een reactie krijgen. Dit geeft meer zelfvertrouwen. Bij nieuwe opdrachten zijn faalangstige mensen vaak onzeker en weten zij niet goed hoe zij een opdracht moeten aanpakken. Vaak kijken zij eerst hoe anderen het doen. Bij leerproblemen zoals dyslexie, beelddenken, ADHD, enz. kan faalangst worden ontwikkeld. Een faalangstige is snel uit balans gebracht wanneer de sfeer thuis, in de klas of op het werk minder goed is.

Welke verschijnselen geeft faalangst bij leerlingen?

Leerlingen kunnen bij het leren van een proefwerk hun gedachten er niet goed bijhouden. Zij worden in beslag genomen door de gedachte: “Ik leer het nooit!”. ’s Avonds kunnen zij moeilijk in slaap komen of zij zijn de volgende ochtend al weer vroeg wakker. Het eerste waar zij aan denken is dat zij bijvoorbeeld een proefwerk moeten maken. Zij voelen zich niet lekker, hebben hoofdpijn, zijn misselijk, kunnen niet eten enz. Zij kunnen alleen maar aan een eventuele mislukking denken.
Faalangstige leerlingen hebben vaak een negatief zelfbeeld. Zij vinden zichzelf dom, zij doen nooit iets goed voor hun gevoel en zij vinden dat zij er stom of lelijk uitzien. Een aantal faalangstige leerlingen blijft uren leren. Zij zijn bang dat ze weer een onvoldoende halen. Door de onzekerheid leren zij langer dan noodzakelijk is. Het gedrag van een faalangstige leerling kan heel opvallend zijn. Zij kunnen de faalangst overschreeuwen of weglachen. Zij krijgen dan op een overdreven manier de slappe lach. Een leerling kan zich ook bijzonder rustig gedragen, snel blozen of geen vragen durven stellen. Voor zichzelf opkomen is vaak een probleem.

Hoe ontstaat faalangst?

Faalangst kan ontstaan door leerproblemen, zoals dyslexie, beelddenken, ADHD enz. De leerling doet zijn best en leert zijn repetitie goed, maar ondanks de voorbereiding valt het cijfer tegen. Dit komt door het leerprobleem. Bij de volgende repetities komen dan de negatieve gedachten naar boven:

• „Als ik maar weer geen onvoldoende haal!”
• „Het gaat toch weer fout!”
• „Het lukt vast niet, ik ben te dom!”
• „En de faalangst is ontstaan!!”

Faalangst kan ook ontstaan door kopieergedrag. Als één van de ouders last heeft van faalangst, kan het kind het gedrag overnemen van de ouder.

Een leerling kan zichzelf enorm onder druk zetten door hetzelfde te willen bereiken als een broer of zus die het zo goed doet op school. Het moet duidelijk zijn dat ieder kind in een gezin zijn eigen talenten en tekortkomingen heeft. Het kind moet beseffen dat ieder mens uniek is.
De manier waarop feedback wordt gegeven door ouders en leerkrachten is heel belangrijk.
Hoe geven zij de juiste feedback? En hoe geven zij verkeerde feedback waardoor de faalangst juist wordt bevorderd?

Feedback geven.

Feedback geven betekent reageren op wat iemand gezegd of gedaan heeft. Men kan in beide gevallen zowel positief als negatief reageren. Faalangstige leerlingen hebben veel behoefte aan positieve, taakgerichte feedback.
Daarnaast moeten zij leren omgaan met negatieve taakgerichte feedback. Belangrijk is wel dat wordt aangegeven hoe het kind de taak kan verbeteren. Gebruik geen negatieve persoonsgerichte feedback, dat maakt een kind onzeker en versterkt zijn negatieve zelfbeeld.
Positieve persoonsgerichte feedback is belangrijk voor het zelfbeeld van een kind. Door de positieve persoonsgerichte feedback leer je dat je wordt gewaardeerd om wat je bent en niet om wat je doet.

Voorbeelden:

• Positieve taakgerichte feedback: “Deze opdracht heb je goed gedaan!”
• Negatieve taakgerichte feedback: “De repetitie heb je niet zo goed gemaakt.”
• Positieve persoonsgerichte feedback: “Je bent altijd erg behulpzaam.”
• Negatieve persoonsgerichte feedback: “Je zeurt altijd zo.”

Hoe kunnen ouders hulp bieden bij faalangst?

Steun uw kind bij het maken van huiswerk. Maak samen een huiswerkschema. Op deze manier voorkomt u dat een kind te lang blijft doorleren of leerwerk vermijdt. U helpt uw kind om tot een passende structuur te komen. Structuur is belangrijk. Dit geeft uw kind houvast en daardoor meer zekerheid.

Fouten maken mag. Er mag natuurlijk wel eens iets mislukken. Het hoeft niet altijd een acht te zijn! Geef als ouder het goede voorbeeld: Goed voorbeeld doet goed volgen.
Neem uw kind serieus, maar ga niet mee in de negatieve gedachten. Er lijkt bij het denken van faalangstigen nauwelijks ruimte om aan iets leuks of positiefs te denken. Maak het kind duidelijk dat denken en voelen gekoppeld zijn aan elkaar. Op negatieve gedachten volgt een negatief gevoel, zoals: blozen, hartkloppingen, nervositeit, angst enz.Op positieve gedachten volgt een positief gevoel, een rustig en ontspannen gevoel.
Het is heel belangrijk dat een kind weet dat het fouten mag maken. Let er op dat accepteren niet afhankelijk gemaakt wordt van presteren. Je bent wie je bent.
Dat hangt niet af van prestaties! Laat duidelijk merken dat u ook van uw kind houdt bij minder positieve prestaties. Een kind hoeft niet perfect te zijn! Het kind mag zijn wie het is! Probeer een evenwicht te vinden tussen positieve en negatieve reacties. Te veel negatieve reacties maken het kind onzeker met als gevolg de reactie: “Ik doe toch nooit iets goed!”. Maar door te veel positieve reacties zet u uw kind onbedoeld onder druk. Het zal denken dat het geen fouten mag maken. Reageer in eerste instantie positief op uw kind als het iets zegt of heeft gedaan.
Neem uw kind niet te veel taken uit handen. Daardoor doet het kind geen positieve ervaringen op en zal het altijd op u blijven leunen. Ook hier geldt: “Door schade en schande wordt men wijs!”. Het kind zal op deze manier uitgroeien tot een zelfstandige, zekere volwassene.

Het trainingsprogramma heeft de volgende vier doelstellingen:

• Leren omgaan met faalangst door middel van de R(ationele) E(motieve) T(herapie), onder andere door te praten over denken, voelen en gedrag;
• Fysieke en mentale krachtoefeningen om sterker in het leven te staan;
• Leren omgaan met je lichaam door middel van ontspanningsoefeningen;
• Werken aan een positief zelfbeeld.

Kortom een unieke, effectieve training om, vanuit kracht en rust in jezelf, sterk in het leven te staan in relatie tot faalangst, pesten, leerproblemen en met een goed zelfbeeld. Deze training is bedoeld voor iedereen vanaf 10 jaar en wordt gegeven in groepsverband. De kosten voor de complete training bedragen € 195,–Individuele begeleiding is in overleg mogelijk.